Definicji stresu jest wiele. Można go opisać między innymi jako bodziec, co oznacza, że napięcie wywołują czynniki zewnętrzne np. pierwsza praca. Konkretne stresory nie oddziałują na każdego tak samo. Dla jednej osoby sytuacja podjęcia nowej pracy będzie stresująca bardziej, dla innej – mniej lub wcale. Stres możemy opisać też jako reakcję biologiczną naszego organizmu, pewnego rodzaju dyskomfort, przykre emocje, jednak wyjaśnienie pojęcia tylko i wyłącznie jako bodziec lub tylko jako reakcja jest zdecydowanie zbyt wąskie. Obecnie definiuje się go w sposób określający relację między bodźcem i reakcją, to znaczy jako brak równowagi pomiędzy wymaganiami kierowanymi do jednostki a możliwościami ich sprostania.
Co wywołuje stres w pierwszej pracy?
Zarówno stres jak i pracę można rozumieć w różny sposób. Praca to działanie człowieka nastawione na cel, a działanie to jest źródłem zarobku. Zakładając, że stres w pierwszej pracy jest dość powszechnym zjawiskiem, zastanawialiśmy się, co konkretnie powodowało napięcie u wolontariuszy NeuroN Foundation, gdy rozpoczynali swoją drogę zawodową. W tym celu przeprowadziliśmy wśród nich małą ankietę. Mówiąc pół żartem pół serio, stawiając pierwsze kroki w pracy, stresowało „wszystko”. A konkretnie:
- jak mam napisać pierwsze CV
- jestem przekonany(-a), że muszę już umieć wszystko
- nie wiem co o mnie pomyślą
- myślę, czy moja wiedza jest wystarczająca
- boję się popełniać błędy i przez to – zostać zwolnionym
- czy się odnajdę w nowej sytuacji
- jaka będzie atmosfera w pracy
- boję się, że ktoś na mnie nakrzyczy
- obawiam się, że nie zapłacą za wykonaną pracę
- martwię się stereotypami, np. jak będzie odebrana kobieta w męskim zawodzie
- panikuję przed plotkami
- otrzymuję złote rady od innych
Być może w tej liście odnajdziesz też obawę, która dotyczy Ciebie, dlatego poniżej znajdziesz kilka informacji o tym, jak sobie radzić.
Sposoby na poradzenie sobie z pracowym stresem
Pierwsza grupa metod minimalizowania stresu w pracy zależy od organizacji, np. wsparcie społeczne ze strony przełożonych, wyjaśnienie roli nowego pracownika i zakresu jego obowiązków, dostosowane wymagania pracy do możliwości zatrudnionego, zadania pozwalające wykorzystać jego umiejętności, szansa na decyzyjność w sprawach związanych z działaniami organizacji. Na te czynniki masz mniejszy wpływ, ponieważ zależą od pracodawcy – tak samo jak na Twój temperament. Kiedy jesteś niskoreaktywny – nowości w pracy będą Cię mniej stresować, a gdy jesteś wysokoreaktywny – możesz reagować lękiem lub stresem.
Nie martw się jednak, bo istnieje też grupa sposobów minimalizowania napięcia, na którą masz wpływ i możesz się tego nauczyć.
6 sposobów, które możesz wdrożyć samodzielnie
Po pierwsze możesz zmieniać swoje schematy myślenia i przekonania. Przekonanie takie jak – powinienem sobie radzić już ze wszystkimi obowiązkami – powoduje w nas napięcie, dlatego zamiast używać słów „zawsze”, „nigdy”, „muszę”, „powinienem”, spróbuj przekształcić te słowa w „chciałbym”, „dobrze by było”, dzięki temu wskazujesz na swoje potrzeby, czujesz większą kontrolę wewnętrzną, a nie zewnętrzną, że coś musisz robić.
Po drugie, samodzielnie możesz przyjąć szerszą perspektywę, szukać „za i przeciw” Twoich obaw, np. na pewno ktoś na mnie krzyczy – dowody za: kierowniczka nakrzyczała na kogoś w mojej obecności; dowody przeciw: jeszcze nie poznałam wszystkich ludzi z tej organizacji i nikt na mnie do tej pory nie krzyczał.
Po trzecie – możesz ćwiczyć techniki wyobrażeniowe, np. przypomnij sobie sytuację w której już kiedyś udało Ci się pokonać podobny problem lub obawę jaką masz teraz. Gdy obawiasz się popełnionych błędów zastanów się jak radziłaś(-eś) sobie z tym w szkole, na wolontariacie, w domu. Być może sposoby z poprzednich sytuacji pomogą w pierwszej pracy, np. podszkolisz się z jakiegoś tematu, zapytasz kogoś o pomoc.
Po czwarte, podnoszenie swoich umiejętności i kwalifikacji najlepiej pomoże Ci poradzić sobie ze stresem w pierwszej pracy. Możesz iść na kurs, wolontariat, staż lub poproś doradcę zawodowego o pomoc w napisaniu pierwszego CV.
Po piąte – zadbaj o swoją asertywność, czyli zatroszcz się o swoje potrzeby bez naruszania granic innych np. gdy ktoś daje Ci zadania, które nie należą do Twoich obowiązków i kompletnie nie są w zakresie Twoich umiejętności masz prawo powiedzieć „nie”, ponieważ nie mam do tego kwalifikacji.
Po szóste, dbaj o aktywność fizyczną, ponieważ dzięki temu zwiększysz w swoim organizmie endorfiny, co pomoże zredukować stres.
Możesz też zastosować techniki relaksacji mindfulness czyli uważność na chwilę obecną, a nie na przeszłość lub przyszłość. Ten sposób pozwoli Ci zauważyć swoje emocje, myśli i ich źródła bez oceniania czy coś jest dobre czy złe, co pozwoli zmniejszyć lęk. Praktyka ta jest ogólnie dostępna na YouTube, a jej prekursorem jest Jon Kabat-Zinn. Możesz również skorzystać z miniserialu „Poradnik Headspace: Medytacja” na Netflixie, znajdziesz tam między innymi takie odcinki : „Jak zacząć”, „Jak radzić sobie ze stresem”, „Jak pozbyć się napięcia”. Dzięki regularnemu praktykowaniu uważności stres w pierwszej pracy może zostać skutecznie zniwelowany.
Autor: Julia Orlik
Bibliografia
Heszen, I. (2013) Psychologia stresu. Wydawnictwo Naukowe PWN. Warszawa
Klon, W., Waszyńska, K. (2020). Mindfulness w pracy profilaktycznej i terapeutycznej z dziećmi i młodzieżą. Psychiatria, 17(4), 204-211. DOI: 10.5603/PSYCH.2020.0034
Żołnierczyk, D. (2004). Jak przeciwdziałać negatywnym skutkom stresu w pracy. Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy.
